آمار مصدومان ناشی از تصادفات نیز به ترتیب در سال ۹۶، ۳۳۵ هزار و ۹۹۵ نفر، در سال ۹۷، ۳۶۷ هزار و ۴۵۱ نفر و در سال ۱۳۹۶، ۳۴۷ هزار و ۳۰۷ نفر بوده است.
به گزارش اتاق خبر دنده معکوس، جاده‌های ایران در ردیف مرگبارترین جاده‌های جهان قرار دارند، اما بر خلاف باور عامه، ایران از منظر مرگ‌ومیر جاده‌ای، وضعیت فاجعه‌باری ندارد. بررسی برخی داده‌های آماری به نسبت دقیق در جهان نشان می‌دهد ایران در ردیف نهمین کشورها با میزان مرگ و میر جاده ای بالا در قاره آسیا قرار گرفته و در مقایسه با امن‌ترین کشور جهان از نظر میزان حوادث جاده‌ای یعنی نروژ، سالانه حدود ۱۰ برابر بیشتر مرگ و میر جاده ای به ثبت می‌رساند. با این همه، آمار موارد فوت بر اثر تصادفات جاده‌ای در ایران همچنان بالاست.
براساس یکی از برآوردهای آماری سازمان پزشکی قانونی کشور، تعداد متوفیان ناشی از سوانح رانندگی در سال ۹۶، ۱۶ هزار و ۹۸۴ نفر، در سال ۹۷، ۱۷ هزار و ۱۸۳ نفر و در سال ۱۳۹۸ معادل، ۱۶ هزار و ۹۴۷ نفر اعلام شده است.
آمار مصدومان ناشی‌از تصادفات نیز به ترتیب در سال ۹۶، ۳۳۵ هزار و ۹۹۵ نفر، در سال ۹۷، ۳۶۷ هزار و ۴۵۱ نفر و در سال ۱۳۹۶، ۳۴۷ هزار و ۳۰۷ نفر بوده است. به این ترتیب، آمار کشته‌شدگان حوادث رانندگی در ایران با وجود هدف‌گذاری کاهش ۲ هزار موردی مرگ و میر در سال ۱۳۹۸، به‌هیچ‌وجه به نسبت میانگین تغییر نکرده است و می‌توان گفت دستکم در سه سال مورد اشاره، تعداد متوفیان ناشی از حوادث رانندگی تقریبا در بازه ۱۷ هزار نفر ثابت مانده و عملا کاهش چشمگیری نداشته است.
حوزه‌ای با ۳۳ متولی
اما اگر بخواهیم از منظر نهادی به موضوع مرگ و میر جاده‌ای نگاه کنیم، کدام نهادها باید برای کاهش آمار مرگ و میر جاده‌ای برنامه‌ریزی کنند؟
سردار سیدکمال هادیانفر، رئیس پلیس راهور کشور، سال گذشته با اشاره به نقش ۳۳ دستگاه در زمینه حوادث و سوانح جاده‌ای گفته بود در این زمینه، هشت دستگاه نقش اصلی دارند، اما تلاش‌های صورت گرفته برای کاهش تلفات سوانح رانندگی به صورت جزیره‌ای انجام می‌شود و هم‌افزایی به صورت جدی در این رابطه وجود ندارد.
ازجمله نهادهای مسئول هشت‌گانه‌ای که رئیس پلیس راهور کشور به آنها اشاره کرده، می‌توان به پلیس، وزارت راه (سازمان راهداری)، اورژانس، هلال‌احمر، امداد و نجات و حوزه بیمارستانی (تروما) اشاره کرد. این بخش اخیر از این جهت حائزاهمیت است که بسیاری‌از تلفات سوانح رانندگی در تصادف، هنگام انتقال و بخشی نیز در بیمارستان‌ها روی می‌دهد.
جاده های ایران چقدر مرگبار هستند؟
بسیاری از شهروندان ایرانی به‌خوبی می‌دانند ضعف فرهنگ ترافیکی، نبود استانداردهای خودرویی کافی و ضعف زیرساخت‌های جاده‌ای ازجمله عوامل اصلی مرگبار بودن جاده‌های کشور هستند، اما شرایط ایران در زمینه استانداردها و تلفات جاده‌ای چگونه است؟ پاسخ نخست این است که داده‌های مشخصی در این زمینه وجود ندارد و داده‌های موجود، براساس گمانه‌زنی با معیارهای مختلف است و حتی در گذر زمان دستخوش تغییراتی غیر قابل‌توجیه می‌شود.
به‌عنوان‌مثال، در برخی رتبه‌بندی‌ها ایران در میان ۵ کشور نخست از نظر میزان مرگ و میر جاده‌ای قرار دارد، این در حالی است که در رتبه بندی های دیگر، جایگاه ایران تا رتبه ۳۸ از نظر مرگبار بودن بهبود یافته است.
از میان رتبه‌بندی‌های قابل‌اعتمادتر، آخرین رتبه‌بندی سازمان جهانی بهداشت (WHO) در سال ۲۰۱۸ نشان می‌دهد ایران از این منظر جایگاهی چندان بدی ندارد و البته باید بهبود پیدا کند.
بر این اساس، عمده کشورهایی که حوادث جاده‌ای مرگباردارند در آفریقا واقع شده‌اند زیرا نبود زیرساخت‌های جاده‌ای امن، اصلی‌ترین عامل مرگ و میر جاده ای در آنها گزارش شده است.
آسیا دومین قاره با سوانح جاده‌ای پرشمار است و در میان آسیایی‌ها، ایران نهمین کشور با مرگ و میر جاده‌ای بالاست. هشت کشور آسیایی پیش از ایران در این رتبه‌بندی به ترتیب تایلند، عربستان‌سعودی، اردن، عمان، ویتنام، مالزی، هند و یمن هستند. داده‌ها بر اساس میزان مرگ و میر در حوادث جاده‌ای به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت در هر سال تنظیم شده‌اند و به این ترتیب، عامل اندازه جمعیت از آنها حذف شده است. این عدد برای ایران ۲۰.۵ است که با میانگین داده‌های رسمی کشور در سال‌های اخیر نیز همخوانی دارد.
جالب آنکه از میان رقبای منطقه‌ای ایران، به‌عنوان‌مثال ترکیه تنها ۱۲.۳ کشته به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت در سال دارد و در میان بهترین‌های جهان هم این شاخص برای نروژ تنها ۲.۱ واحد است. به عبارت دیگر، تعداد کشته‌های نروژ در حوادث جاده‌ای تنها یک‌دهم تعداد کشته‌های ایران است.
از خودروسازی تا کیفیت جاده ها و فناوری
محمدعلی سادسی، کارشناس شهرسازی که پژوهش‌هایی هم در حوزه حوادث خودرویی انجام داده است، در گفت‌وگو با «دنیای خودرو» در مورد مرگ و میر جاده‌ای در ایران گفت: آمار مرگ و میر جاده‌ای در ایران بسیار بالاست و در سال‌های اخیر موارد مرگ و میر در این حوزه با آمار کشته‌های جنگ تحمیلی هم مقایسه شده بود که نشان می‌داد متاسفانه حوادث جاده‌ای در یک بازه سه‌دهه‌ای حتی بیش‌از جنگ بوده است.
او ادامه داد: پژوهش‌های مستقل در مورد علت مرگ و میر جاده‌ای نیز نشان می‌دهد مهم‌ترینِ این عوامل، ناایمن بودن خودروها، خواب‌آلودگی راننده و کیفیت جاده‌ها هستند.
به طور مشخص، پراید سهم عمده موارد تصادفات منجر به مرگ در جاده‌های ایران بوده، بی‌احتیاطی راننده، به دلیل ضعف در نظارت در اعطای گواهینامه به اشخاص، در افزایش آمار موارد فوت در جاده‌ها موثر بوده‌اند. از طرف دیگر، کیفیت جاده‌سازی، عدم رفع گره‌های مرگبار در جاده‌ها، نبود نورپردازی کافی و مواردی از این دست نیز در این موضوع دخیل هستند.
